45% naszego dnia wypełniają zachowania, które są naszymi codziennie powtarzanymi nawykami. Zarówno te dobre jak i złe mają duży wpływ na nasze życie i kształtują nasze osobowości. Każdy z nas ma mnóstwo własnych przyzwyczajeń, które przejęliśmy od rodziny czy przyjaciół lub naszych własnych, a z których często nie zdaje sobie nawet sprawy, ponieważ stały się zupełnie automatyczne. Czy wiesz który but zazwyczaj wkładasz jako pierwszy? Czy zdarza Ci się zastanawiać „czy na pewno zamknąłem/zamknęłam drzwi?”. Czym tak naprawdę jest nawyk i jak przejąć nad nim kontrolę?
Wszyscy znamy osoby dobrze zorganizowane, które regularnie ćwiczą, wstają skoro świt, utrzymują perfekcyjny porządek dookoła, wszystkie zobowiązania wykonują ze sporym wyprzedzeniem, a przy tym mają czas na liczne hobby. Nie są to wbrew pozorom cyborgi a osoby, które wyrobiły i zakorzeniły sobie odpowiednie nawyki, i wszystkie te rzeczy, do których my często nie mamy motywacji, wykonują automatycznie i bez większego wysiłku.
Często traktujemy nawyk jako całość. Jednak jest on bardziej złożony, niż nam się wydaje, a sprawne operowanie jego elementami pozwala wyeliminować te niechciane i zaszczepić nowe. Każdy nawyk można przedstawić za pomocą pętli składającej się z trzech elementów – wyzwalacza, zwyczaju i nagrody. Pierwszy z nich – wyzwalacz- to sytuacja, czas, stan emocjonalny, ludzie lub zdarzenia dające początek drugiemu elementowi – zwyczajowi, powtarzalnemu zachowaniu. Trzecim elementem jest nagroda, która pomaga zaszyfrować na przyszłość automatyczne zachowanie. Na początkowych etapach formowania to nagroda determinuje tworzenie się nawyku, jednak po jakimś czasie nie ma już większego znaczenia.
Nawyk – jak powstaje?
Kilka lat temu na podstawie tego „równania” badacze starali się znaleźć sposób na tworzenie nowych nawyków, tym razem był to regularny trening. Grupa badanych została poproszona o stworzenie wyzwalacza. Ich zadaniem był jogging zawsze o tej samej porze dnia. Kolejnym etapem było zjedzenie kawałka czekolady zaraz po treningu. Jest to coś, do czego nie jesteśmy przyzwyczajeni, prawda? Przecież trenujemy po to, żeby utrzymać formę lub schudnąć, a nie opychać się czekoladą zaraz po wysiłku. Jednak bez tego do stworzenia nawyku brakowało jednego elementu z naszej pętli – nagrody. Czekolada aktywuje w mózgu ośrodek nagrody, sprawia, że trening kojarzy się z czymś przyjemnym i tworzy nawyk. Po jakimś czasie przyzwyczajenie zakorzeni się w naszym umyśle, a nagroda nie będzie już potrzebna.
Jak pozbyć się złego nawyku?
A jak pozbyć się złego nawyku? Charles Duhigg autor książki „Siła nawyku” podaje swój przykład – pracownika, który codziennie około godziny 15 kupował w kafeterii ciastko. W tym wypadku wyzwalaczem jest czas, ale nagrodą nie jest samo zjedzenie ciastka – jest to tylko rutyna, która prowadzi do nagrody. Nagrodą może ochota na coś słodkiego, znudzenie, pretekst do przerwy od pracy lub rozmowa z kolegami. Po kilku próbach porzucenia tego nawyku Duhigg odkrył, że jego nagrodą była możliwość socjalizacji, do której miał okazję podczas kupowania i jedzenia ciastka. Od tej pory codziennie około 15. robił krótką przerwę. Jednak tym razem nie wybierał się po ciastko, ale szedł prosto do kogoś, z kim mógł uciąć sobie pogawędkę.
A może Twoim celem jest stworzenie nawyku lepszej organizacji pracy? O narzędziach, które Ci w tym pomogą przeczytasz we wpisie 5 narzędzi do lepszej organizacji pracy
Żeby stworzyć konkretny nawyk, musimy spełnić kilka warunków. Pierwszym, bardzo ważnym jest jasne określenie celu i motywacji do działania. Trzeba też pamiętać, że jest to proces, który trwa czasami bardzo długo (w zależności od naszej determinacji i wielkości zmian, jakie nawyk wprowadza), i musimy poświęcić nasz czas, żeby uważnie obserwować i formować nawyk.
